یکی از فلاسفه برجسته‌ی نوکانتی که ایده‌های قابل‌توجهی در زمینه مسئله شر ارائه داده است، هرمان کوهن (Hermann Cohen) است. او به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران مکتب نوکانتی ماربورگ، تفسیری نوین از فلسفه کانت ارائه داد و بر ارتباط میان اخلاق، دین و فلسفه تأکید کرد. کوهن در تحلیل مسئله شر به اخلاق و دین توجه ویژه‌ای داشت و تلاش کرد تا شر را به‌عنوان بخشی از تجربه انسانی در چارچوب عقل عملی توضیح دهد.

دیدگاه هرمان کوهن درباره مسئله شر

۱. شر به‌عنوان انحراف از قانون اخلاقی

کوهن، مانند کانت، شر را به‌عنوان انحراف از قانون اخلاقی تفسیر می‌کند. از دیدگاه او:

  • شر نه به‌عنوان موجودی مستقل یا نیرو، بلکه به‌عنوان فقدان خیر و نتیجه خطای انسان در تبعیت از وظیفه اخلاقی تعریف می‌شود.
  • اراده انسانی در انتخاب میان خیر و شر آزادی دارد، اما شر ناشی از اولویت دادن به تمایلات خودخواهانه بر اصول اخلاقی است.

۲. شر و رابطه آن با مسئولیت اخلاقی

یکی از نکات مهم در فلسفه کوهن، تأکید بر مسئولیت فردی است. از دیدگاه او:

  • شر نه یک نیروی خارجی، بلکه نتیجه انتخاب آزادانه انسان است. بنابراین، انسان در قبال اعمال نادرست و پیامدهای آن مسئول است.
  • شر، در واقع، فرصتی برای به رسمیت شناختن مسئولیت‌های اخلاقی و تلاش برای اصلاح رفتار است.

۳. شر و مفهوم پیشرفت اخلاقی

کوهن شر را در چارچوب پیشرفت اخلاقی انسانیت تفسیر می‌کند:

  • او معتقد است که شر بخشی از فرآیند تکامل اخلاقی است. انسان از طریق مواجهه با شر و تلاش برای غلبه بر آن، به رشد اخلاقی و دستیابی به خیر عمومی نزدیک‌تر می‌شود.
  • شر به‌عنوان یک چالش اخلاقی، انسان را به اندیشیدن به ارزش‌های اخلاقی و یافتن راه‌حل‌های عملی برای بهبود جامعه وادار می‌کند.

۴. شر و دین: پیوند اخلاق و ایمان

کوهن در اثر مهم خود، دین عقل از منابع یهودیت، به ارتباط میان اخلاق و دین در مسئله شر می‌پردازد:

  • او شر را نه به‌عنوان اراده الهی، بلکه به‌عنوان بخشی از نقص‌های انسانی می‌داند که با ایمان و پیروی از اصول اخلاقی می‌توان بر آن غلبه کرد.
  • از نظر کوهن، دین نقش مهمی در مبارزه با شر دارد، چرا که امید و انگیزه لازم برای اصلاح فردی و اجتماعی را فراهم می‌آورد.

۵. شر به‌عنوان تجربه‌ای درون‌ذهنی

کوهن تأکید دارد که شر بیشتر از آنکه یک پدیده بیرونی باشد، یک تجربه درونی و ذهنی است:

  • انسان شر را از طریق درک پیامدهای اعمال خود تجربه می‌کند. این تجربه باعث می‌شود که فرد به ارزش قانون اخلاقی آگاه‌تر شود.
  • شر همچنین به انسان یادآوری می‌کند که محدودیت‌هایی دارد و باید در مسیر خودسازی و پیشرفت اخلاقی تلاش کند.

جمع‌بندی دیدگاه هرمان کوهن درباره مسئله شر

هرمان کوهن مسئله شر را از حوزه متافیزیک خارج کرده و آن را در چارچوب اخلاق و عقل عملی تحلیل می‌کند. او شر را به‌عنوان یک نقص در اراده اخلاقی و نتیجه انتخاب‌های نادرست انسانی می‌بیند. از نظر کوهن:

  1. شر یک چالش اخلاقی است که امکان رشد و پیشرفت اخلاقی را فراهم می‌کند.
  2. دین و اخلاق ابزارهایی برای مقابله با شر و حرکت به سوی خیر عمومی هستند.
  3. مسئولیت مقابله با شر کاملاً بر عهده انسان است و این امر نیازمند تقویت اراده اخلاقی و اصلاح رفتارها است.

این دیدگاه کوهن با تأکید بر پیشرفت اخلاقی و پیوند میان اخلاق و دین، چارچوبی امیدبخش برای مواجهه با مسئله شر ارائه می‌دهد و بر نقش فرد در ساختن جهانی بهتر تأکید می‌کند.